Henri Cartier-Bresson

Als fotografie kunst wordt

De XX^e eeuw kan beschouwd worden als die waarin het beeld de wereld veroverde. Hoewel men aanneemt dat de allereerste foto, zoals we ze nu nog steeds min of meer kennen, reeds in 1827 door Joseph Nicéphore Niépce (1765 – 1833) gerealiseerd werd (FIG.1), zou het namelijk nog tot het einde van de XIX^e eeuw duren vooraleer het « schrijven met licht » op punt stond en de techniek het toeliet om zich voortaan hoofdzakelijk op de compositie toe te leggen.

Desalniettemin bleef dit relatief nieuwe medium gebukt gaan onder haar revolutionaire karakter en ongekende benadering van de werkelijkheid. De invloedrijke Britse criticus John Ruskin (1819 – 1900) bijvoorbeeld, verweet de fotografie niet in staat te zijn de personaliteit en de ziel van een artiest uit te drukken en betekende volgens hem dus zelfs een bedreiging voor de Schone Kunsten.

Het was dan ook wachten geblazen tot het interbellum, waarin een nieuwe visie op fotografie ontstond. Door de enorme groei van de massamedia, met in het bijzonder kranten en tijdschriften, kon men zich immers in toenemende mate concentreren op een nieuwe stijl, de persfotografie, en afstappen van de tot dan toe gebruikelijke wetenschappelijke, oorlogs- en portretfotografie waarbij het fototoestel louter als een objectief registreerapparaat werd beschouwd. Onder invloed van het surrealisme dat rond 1920 in Parijs kwam opzetten, werd bovendien een platform gecreëerd voor fotografen die maatschappelijke aspecten aan bod wilden laten komen en dieperliggende gedachtes door middel van vrije associatie wensten weer te geven.

Het is in dit kader dat we de generatie fotografen, waarvan Henri Cartier-Bresson (1908 – 2004) deel uit maakte, moeten situeren. Dankzij hen zou de fotografie zich doorheen de XX^e eeuw kunnen ontplooien en settelen tussen de traditionele kunstvormen, zoals schilder- en beeldhouwkunst.

Deze site wil een bescheiden overzicht vormen van Henri Cartier-Bressons leven en fotografisch werk, maar — zij het in mindere mate — ook van zijn inspiratiebronnen, de evolutie van zijn wereldbeeld en de bijbehorende gevolgen voor zijn werk, de terugkeer naar zijn eerste liefde (het tekenen) én de effecten die zijn relatief vernieuwende manier van fotograferen hadden op zijn tijdgenoten en nakomelingen. De opbouw is bewust chronologisch gehouden omdat zijn leven en werk erg nauw met elkaar verbonden zijn.

Henri Cartier-Bresson, ook wel kortweg HCB genoemd, liet ons bij zijn dood op 3 augustus 2004 bijna 700.000 foto's na. Het was dan ook een kwestie van selectief omspringen met dit aanzienlijke archief. Uiteraard worden enkele van zijn beroemdste en meest typerende afdrukken besproken, maar is er eveneens plaats gemaakt voor enkele minder bekende werken, die daarom echter niet aan genialiteit moeten onderdoen — integendeel zelfs.

Tot slot is het vooral de bedoeling om de foto's voor zichzelf te laten spreken. Het is immers alom bekend dat Cartier-Bresson een hekel had aan redacteurs die vanachter hun bureau trachtten in woorden samen te vatten wat hij met zijn ogen gezien en beleefd had. Veel leesplezier!